Het is een bekend dilemma wanneer je bij iemand op bezoek bent: houd je je schoenen aan of trek je ze uit bij de voordeur? De wens van de gastheer wordt bepaald door persoonlijke voorkeur en culturele tradities, maar wat zegt de wetenschap?

Waar komt de schoenetiquette vandaan?

Het uittrekken van de schoenen voordat je een huis binnengaat is ‘een symbolische handeling om de grens tussen het publieke en het persoonlijke te overbruggen’, zegt Lacyna Aleksandrowicz-Pędich, die onderzoek doet naar interculturele communicatie. Op sommige plekken, zoals moskeeën, gaat het om de grens tussen het mondaine en het heilige.

In veel landen ter wereld is het gebruikelijk om de schoenen bij de voordeur achter te laten, maar in de Lage Landen niet per se. Slechts tien procent van de Nederlanders vraagt bijvoorbeeld of bezoek de schoenen uit wil trekken en ook in België houdt men vaak het schoeisel aan.

Poepdeeltjes, bacteriën en gestoten tenen

Toch valt er veel voor te zeggen om je schoenen op de deurmat te laten staan: er reist behoorlijk wat smerigheid via onze zolen mee naar binnen. Volgens onderzoek uit 2023 is meer dan de helft van de stofdeeltjes in huis afkomstig van buitenaf, met de schoen als belangrijke boosdoener. Allerlei stoffen, van lood tot poepdeeltjes, kunnen via de schoenen een weg naar binnen vinden.

Soms kan zo’n indringer grote gevolgen hebben. In een onderzoek uit 2017 werden de schoenzolen van 280 deelnemers geanalyseerd. Ruim een kwart bleek Clostridioides difficile bij zich te dragen. Deze staafbacterie is erg besmettelijk en kan darmontstekingen, diarree en maagpijn veroorzaken.

Andere onderzoekers stellen echter dat ook het uittrekken van de schoenen nadelen met zich meebrengt: blote voeten zijn kwetsbaar en lopen bijvoorbeeld een groter risico op voetblessures of huidaandoeningen als voetschimmel, wratten of de bacterie MRSA.

Het eindoordeel: schoenen aan of uit?

Bacteriën, schimmels, een gestoten teen: het is niet moeilijk om redenen te bedenken de schoenen toch maar aan te houden. Maar terugdenkend aan de ziekmakers die op je zolen mee naar binnen liften, raden onderzoekers aan om visite toch maar die ongemakkelijke vraag te stellen.

‘Je wil niet de uitwerpselen van de hond van de buren binnenkrijgen, zelfs niet als het gaat om heel kleine hoeveelheden,’ zegt Mark Patrick Taylor, die als milieuwetenschapper meewerkte aan het eerdergenoemde onderzoek uit 2023. En eenmaal binnen kun je je voeten blij maken met een paar sloffen, stelt Taylor voor. ‘Je huis is jouw domein. Het kost maar weinig tijd en geld om een aantal simpele, efficiënte maatregelen te nemen.’